Hoe belangrijk onderwijs is, heeft de pandemie wel laten zien. Niet alleen lezen, rekenen, taal, bewegen en gezond eten, de basis van ons primair onderwijs, zijn essentieel maar ook onderling contact en verbinding blijken tot deze basisvakken te horen.

De school is een soort mini-maatschappij, waarin de ontwikkeling van de leerling centraal staat. Alles wordt uit de kast getrokken om kennis en vaardigheden te ontwikkelen en ruimte te geven aan persoonlijke ontwikkeling. Te leren hoe met vrijheid en verantwoordelijkheid om te gaan in de maatschappij die op hen wacht.

Een maatschappij waar steeds grotere kansenongelijkheid heerst. Een wetenschappelijk experiment (door Rosenthal & Jacobsen) onderzocht het zogenaamde Pygmalion-effect geeft hiervan een duidelijk voorbeeld. Het is een veel voorkomend fenomeen in het onderwijs, waarbij het effect van onbewuste projecties en verwachtingspatronen van de leerkracht op kinderen werd onderzocht. Hieruit kwam naar voren dat deze van grote invloed zijn op het functioneren en zelfvertrouwen van kinderen, zowel in positieve als in negatieve zin.

Onbewust zijn, speelt dus een grote rol. Daarom is het bewustwordingsproces van mensen die met kinderen werken, essentieel. Een vreselijk onderwerp dat de laatste weken volop in het nieuws is, vereist dit zeker; Seksueel overschrijdend gedrag. Volgens een rapportage uit 2019 is één op de zeven kinderen slachtoffer van seksueel misbruik. In een gemiddelde klas zijn dat al gauw drie kinderen die hiervan het slachtoffer zijn.

Onderwijs heeft daar in mijn ogen een belangrijke rol in te vervullen. Voor veel kinderen is school een plek waar ze even gevrijwaard worden van onveiligheid en stress. Dit verlangt van de leerkrachten oplettendheid. Goed kijken en luisteren. Signalen bij jezelf serieus nemen en je gevoel durven volgen. Het beeld van de ijsberg is bekend, maar het kan niet genoeg gezegd worden: slechts 15% in de communicatie is hoorbaar en zichtbaar. De rest bevindt zich onder de zeespiegel en vormt de kritische massa, die essentiële informatie afgeeft.

Hoe maak je jouw vermoeden bespreekbaar? Over welke set vaardigenheden en eigenschappen moet je als leerkracht zelf beschikken om er voor deze kinderen te kunnen zijn? Dit vereist lef en grote tact, dat lijkt me duidelijk, maar ook de bereidheid om naar jezelf te kijken en te voelen of je dit zelf aankunt, of dat anderen hiervoor nodig zijn om jou en de leerling te helpen. Dat zelfbewustzijn is het begin van veiligheid en daarmee kansengelijkheid.

Nu de vraag aan jou! Wat doe jij in een dergelijk situatie? Deel het in de comments dan leren we van elkaar!